Edebiyat Tarih İlişkisi

Edebiyat tarih ilişkisi konusuna başlamadan evvel edebiyatın ve tarihin teker teker tanımını yapmak gerekiyor. Bu tanımdan sonra edebiyat ile tarih arasındaki farkları ve benzerlikleri belirlemek gerekiyor. Daha sonra da asıl konumuz olan ” edebiyat tarih ilişkisi “ne göz atmak gerekiyor.

Edebiyat, güzel olan her şeydir diyebiliriz aslında. Renklerin uyumu, nesnelerin uyumu, duyguların, seslerin uyumuna edebiyat diyebiliriz. Evet kitabî tanımla “duygu ve düşüncelerin yazılı veya sözlü bir şekilde ifade edilmesine” edebiyat denir, diyebiliriz. Ancak hayatımızı göz önüne alarak cevap verdiğimizde bizde güzel duygular uyandıran her şeyin edebiyat olduğunu söylemek çok da yanlış olmaz.

Peki edebiyatın özellikleri nelerdir?

1. Edebi metinler estetik kaygı güder. Bu aslında edebi metinlerin en önemli özelliğidir. Estetik kaygı yoksa ortadaki metnin mahkeme tutanaklarından ne farkı olabilir ki?

2. Kurgusallık: Edebi metinler kurguya dayalıdır diyebiliriz. Eserde geçen olaylar, zaman, mekân ve kişiler tamamen kurguya dayalıdır yani hayal unsurudur.

3. Hayal ve yaratıcılık: Edebi metinler kurguya dayalı olduğu için ve kurgusal olan her şeyde zorunlu olarak hayale dayalı olduğu için edebi metinler yaratıcılık unsudurur ve hayale dayalıdır diyebiliriz.

4. Doğruluk-yanlışlık: Edebi metinlerin doğruluğu ve yanlışlığı tartışılmaz. Kurguya dayalı bir dünyada doğru ve yanlıştan söz edebilir miyiz? Tabii ki hayır. Ancak bu metinlerin tutarlılığından söz edebiliriz. Edebi metinler tutarlı olmak zorundadır. Katil eserin başında sarı saçlı ise sonunda da sarı saçlı olmak zorundadır.

Tarihin tanımından bahsetmek gerekirse; şu andan önce olan her şeye tarih diyebiliriz. Tamam, tarihin tanımına göre belki olayların üzerinden 50 yıl geçmiş olması gerekiyor, toplumların belleklerinde kalıcı izler bırakması gerekiyor vs. Bu tanım bilimsel tarih ile alakalı bir tanım. Biz ise tarihin daha çok edebiyatı ilgilendiren kısmı ile ilgileniyoruz.

Bizim için tarih, bizi ilgilendiren, ben’i değerli kılan tarihtir. Edebiyat tarih ilişkisi ni bu açıdan değerlendirmek gerekir.

Edebiyat toplumun genelini ilgilendirdiği için toplumu ilgilendiren diğer bilim dalları ve diğer kurumlarla ilişki içinde olmak zorundadır. İşte edebiyar tarih ilişkisi de buradan gelir.

Tarihin aktarılmasında edebiyatın önemli bir rolü vardır. Tarihi olaylar edebiyat sayesinde, dil sayesinde günümüze kadar aktarılır. Ayrıca romanlar ve hikâyelerle tarihi olaylar günümüze kadar aktarılır. Tabii kurgusal bir şekilde: Osmancık, Devlet Ana gibi.

Edebi Metin ile Tarihi Metin Arasındaki Farklar

1. Edebi metinler kurguya dayalıyken tarihi metinler tamamen gerçektir.

2. Edebi metinler ispat kaygısı taşımazken tarihî metinler belgelerle hareket etmek zorundadır.

3. Edebî metinlerde hissettirme, sezdirme ön plânda iken tarihi metinlerde öğreticilik ön plandadır.

4. Edebi metinler sezdirmek istediği için olayları anlatırken sözcüklerin yan ve mecaz anlamını kullanır; tarihi metinler ise öğretici olduğu için sözcükler gerçek anlamında kullanılır.

5. Edebi metinlerde öznellik/subjektiflik önemliyken tarihi metinlerde objektiflik önemlidir.

Edebiyat tarih ilişkisi birçok farklı açıdan değerlendirilebilir. Biz yukarıda edebiyat tarih ilişkisi ni farklılıklarını benzerliklerini ortaya koyma açısından ele aldık.