YAZINSAL TÜRLER Bu başlıkta Türk edebiyatında kullanılan yazınsal türler hakkında bilgi verilmiştir. Yazınsal türler yazı türlerinin bilinmesi açısından önemli bir konudur. Roman Olmuş veya olması muhtemel olayların anlatıldığı uzun yazılardır. İlk örneklerini 15.y.y. da Fransız yazar Rabelais vermiştir. Ancak asıl niteliklerini Romantizm ve Realizm akımları döneminde kazanmıştır. Roman belli bir olay etrafında gelişir ve olaylar […]
Kategori arşivleri9. Sınıf Türk Edebiyatı
Metin ve Yazar
Bir eseri müellifinden, eseri ortaya getiren kişiden bağımsız düşünmek mümkün değildir. Neticede her edebî eser yazarından mutlaka bir şeyler taşır. Mühim olan bunun derecesini belirlemektir. Bir edebî esere yazarın hayatının aynasıdır demek çok doğru olmaz. Çünkü birebir yazarın hayatının kopyası olursa bu bir roman, hikâye gibi kurgusal metin değil, anı, biyografi gibi gerçeği yansıtan bir […]
Anlama ve Yorumlama
Edebî metinleri diğer metinlerden ayıran en önemli özellik edebî eserin çok anlamlı olmasıdır. Eser, her okunuşunda farklı bir anlam ile karşımıza çıkar. Ayrıca her okuyan eserden farklı bir anlam çıkaracaktır. Biz eseri yorumlarken belirli kriterler belirler ve bu kriterlere göre eseri yorumlarız. İşte bu yorumlama esnasında eseri yorumlayan kişi de farklı anlamlar çıkaracaktır. Şöyle klasik […]
Metin ve Gelenek
Metin ve gelenek konusunu anlamak için yandaki merdivene iyi bakalım: Merdivenimiz bir toplumun “edebiyat birikimi”ni temsil eder. Yazarımız bulunduğu basamağa ulaşabilmek için merdivenin basamaklarını çıkmak zorundadır. Yani geçmiş kültür, toplum, sanat birikimini bünyesinde barındırmalı, önceki yazarları mutlaka okumalıdır. Böylece bu merdivene bir basamak da yazar eklemiş olur.
Dil ve Anlatım
Bir metnin dil ve anlatım özelliklerine baktığımızda genel olarak bakış açılarından ve anlatımlardan bahsederiz. Bu sebeple bunları birazdan izah edeceğiz. Ancak şöyle genel bir yorum yaparsak eğer bir duyguyu, düşünceyi, konuyu söz veya yazı ile bildirmeye anlatım denir. Demek ki anlatım sadece sözlü olmazmış, yazılı da olabilirmiş. Anlatım işini yapan kişiye de anlatıcı denir. Şimdi […]
Metinde Tema
Amacı olan her yazı bize bir şeyler anlatmak isteyecektir. Bu amaç bazen metinde kendini açık bir şekilde belli eder. Bazen de kendini saklar ve bu amacı anlamak zor olacaktır. Bu amacı anlamak için metni iyi okumak, metne nüfuz etmek gerekir. İşte biz metne ne kadar nüfuz edersek metni o kadar iyi anlar ve metnin derinlerini […]
Metin ve Yapı (Olay, Kişi, Zaman, Mekân)
Metin ve yapı konusunda metnin yapısını incelerken biz dört şeyi göz önüne alırız: Olay, Kişi, Zaman ve Mekân. Tabii bunların dışında bakış açısı, anlatıcı gibi unsurlar vardır ama onlar apayrı ve uzun bir konu. Anlatmaya bağlı metinler genelde kurgusal metinlerdir. Yani bu metinlerde geçen olay, olayın gerçekleştiği zaman, olayın gerçekleştiği mekân ve olay içerisinde yer […]
Metin ve Zihniyet
Öncelikle zihniyet kavramının genel bir tanımını yapalım ve daha sonra metin ve zihniyet ilişkisinin ne olduğuna bakalım. Zihniyet, bir dönemdeki siyasî, sosyal, kültürel, askerî, ticarî, ekonomik, dinî, adlî unsurların, eğitim etkinliklerin, inanışların, gelenek ve göreneklerin, aklınıza bununla ilgili ne gelirse, hepsinin bir araya gelerek oluşturdukları ortam ve zevk bütünüdür. Zihniyet bu saydığımız unsurların hiçbirine indirgenemez. […]
Anlatmaya Bağlı Edebî Metinleri İnceleme Yöntemi
Tıpkı birinci dönem “Şiir inceleme yöntemi” başlığı altında tüm dönem boyunca yaptığımız incelemeler gibi “anlatmaya bağlı edebî metinleri” de inceleyeceğiz. Çok zor bir konu değil. Birinci dönem işlediğimiz konuların bir tekrarı niteliğinde olacaktır. Sadece bir iki alt başlık yeni. Anlatmaya bağlı edebî metinleri incelerken şu başlıklar altında inceleme yapacağız: a. Metin ve Zihniyet ( Dönemin […]
Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma
Bir olay çevresinde gelişen anlatıları iki gruba ayırarak inceleyebiliriz: Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler ve Göstermeye Bağlı Edebî Metinler. 1. Anlatmaya Bağlı Edebî Metinler Kâinat yaratıldığından bu yana insanlar birbirlerine bir şeyler anlatma ihtiyacı hisseder. Zaten konuşma yetisi insana bu sebeple verilmiştir: Karşımızdakine bir şeyler anlatmak. İşte dünyanın yaratılışından beri biz aslında “anlatmaya bağlı metinleri” hayatımızın […]