Divan şiiri genelde beyit nazım birimi üzerine kuruludur. Yani ikilik sistemdedir. Ancak bazı nazım biçimleri dörtlük veya bend üzerine kurulu olabilir. İşte “şarkı” da divan edebiyatında dörtlük nazım birimi üzerine kurulu olan nazım biçimlerinden bir tanesidir.
Şarkının Özellikleri
– Aşk, sevgi, tabiat, eğlence gibi konularda yazılan lirik yani duygusal konularda yazılırlar.
– Kafiye düzeni abab (aaaa) cccb dddb eeeb … şeklindedir.
– Genellikle üç ile beş dörtlük arasında değişir.
– İlk bendin dördüncü dizesi diğer bendlerde, dörtlüklerde tekrar eder. Buna nakarat denir.
– Şarkılarda dörtlüklerin üçüncü dizelerine miyan adı verilir.
– Şarkının son bendinde şairin mahlası yer alır.
– Şarkılar geniş kitlelere seslenmek için yazıldığından dilleri sade, halkın anlayabileceği şekildedir.
– Genellikle bestelenmek için yazılır.
– Halk şiirindeki koşma ve türkünün karşılığıdır diyebiliriz.
– Şarkı türünün ilk örnekleri Naili’ye aittir. Ancak Divan şiirinde şarkı dendiği zaman akla yaşadığı dönem itibariyle de Nedim gelir. Çünkü Lale Devri’nde yaşayan Nedim, bu devrin de bir özelliği olan, eğlence, zevk, sefahat halini şiirlerinde yaşatır. Eğlenceli şiirler, şarkılar kaleme alır. Nedim’in divanında 28 şarkısı vardır.
Ayrıca 20. yüzyılda Yahya Kemal de şarkılarıyla tanınır.
Şarkı Örneği
Yine bezm-i çemene lale füruzân geldi
Müjdeler gülşene kim vakt-i çerâgan geldi
Bülbül aşüftelenüp bezme gazelhan geldi
Müjdeler gülşene kim vakt-i çerâgan geldi
Seyrolup raksı yine dilber-i mümtâzların
Yine eflâke çıkar nâleleri sâzların
Câna âteş bırağur şu’lesi âvâzların
Müjdeler gülşene kim vakt-i çerâgan geldi
Can-fezâ turra-i hûbân gibi zülf-i sümbül
Dil-güşâ nazm-ı Nedîmâ gibi ruhsâre-i gül
Dün gülistanda işittim ki der idi bülbül
Müjdeler gülşene kim vakt-i çerâgan geldi
Nedim